Á Bí Tích trong hành trình đức tin không chỉ sống nhờ các Bí Tích, những phương thế chính yếu ban ơn thánh mà còn được nâng đỡ bởi những dấu chỉ thiêng liêng. Từ việc làm phép nhà, đeo tràng hạt Mân Côi, rảy nước thánh, đến những lời chúc lành và nghi thức đạo đức, tất cả đều mang trong mình sức mạnh thánh hóa đời sống thường nhật. Vậy Á Bí Tích là gì? Chúng có nền tảng Kinh Thánh không? Hãy cùng Tông đồ mục vụ sức khoẻ tìm hiểu về điều thú vị này qua bài viết dưới đây!
Á Bí Tích là gì?
Trong đời sống Đức Tin Công giáo, Á Bí Tích (Sacramentalia) là những nghi thức và vật thánh được Giáo hội thiết lập nhằm chuẩn bị tâm hồn tín hữu lãnh nhận kết quả thiêng liêng và thánh hóa các hoàn cảnh khác nhau trong đời sống.
“Á Bí Tích là những dấu chỉ thánh thiêng, nhờ đó, bằng lời cầu nguyện của Giáo hội, con người được chuẩn bị đón nhận hiệu quả chính yếu của các Bí tích và được thánh hóa trong các hoàn cảnh sống khác nhau” (GLHTCG số 1677).
Phân biệt Bí tích và Á Bí tích
Bí tích
- Do Chúa Giêsu thiết lập
- Chỉ có 7 Bí Tích (Rửa tội, Thêm sức, Thánh Thể, Giải tội, Xức dầu bệnh nhân, Truyền chức thánh, Hôn phối)
- Ban ơn thánh cách hiệu quả và khách quan, ơn thánh đến từ chính hành vi cử hành Bí Tích nếu được thực hiện đúng cách
- Bí Tích tự nó có hiệu quả nghĩa là hiệu quả không tùy thuộc vào sự thánh thiện của người ban hay lãnh nhận, mà từ chính hành vi Bí Tích
- Ví dụ: Bí tích Rửa tội, Thánh Thể, Giải tội, Xức dầu bệnh nhân…
Á Bí tích
- Do Giáo hội thiết lập, dựa trên sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần
- Số lượng không giới hạn, tùy theo nhu cầu và truyền thống của Giáo hội
- Á Bí tích không ban ơn thánh cách trực tiếp như Bí Tích, nhưng chuẩn bị tâm hồn và thánh hóa các hoàn cảnh sống
- Hiệu quả phụ thuộc vào đức tin và thái độ thiêng liêng của người lãnh nhận
- Ví dụ: Làm phép nhà, làm phép tràng hạt, ban phép lành, rảy nước thánh, trừ tà, lần chuỗi Mân Côi, Đi Đàng Thánh Giá…
Những loại Á Bí Tích phổ biến
- Phép lành: Ban phép lành cho người, vật dụng, nơi chốn (như xe cộ, ảnh tượng, nhà ở…).
- Làm phép: Làm phép các vật dụng dùng trong phụng vụ và đời sống đức tin như nến, tràng hạt, nước, muối…
- Phép trừ tà: Cầu xin Thiên Chúa xua trừ ma quỷ, giải thoát linh hồn khỏi ảnh hưởng xấu.
- Nghi thức đạo đức: Như lần chuỗi Mân Côi, Đi Đàng Thánh Giá, làm tuần cửu nhật, dâng hoa…
Sức mạnh thiêng liêng của Á Bí Tích đối với người tín hữu
Chuẩn bị tâm hồn lãnh nhận Bí Tích
Á Bí Tích giúp người tín hữu dọn lòng xứng đáng để đón nhận các Bí Tích. Ví dụ, rảy nước thánh trước Thánh lễ là cách giúp chúng ta nhớ lại ơn Rửa tội và xin Chúa thanh tẩy tâm hồn. “Chúng giúp chuẩn bị con người lãnh nhận hiệu quả chính yếu của các Bí Tích” (GLHTCG 1677).
Thánh hóa các hoàn cảnh sống
Từ những việc nhỏ như làm phép bữa ăn, đeo tràng hạt, rảy nước thánh trong nhà, đến việc xin ban phép lành cuối Thánh lễ, tất cả đều biến cuộc sống thường nhật thành một nơi gặp gỡ Thiên Chúa. “Dù ăn, dù uống hay làm bất cứ điều gì, hãy làm tất cả để tôn vinh Thiên Chúa.” (1 Cr 10,31)
Gia tăng lòng đạo đức và lòng tin cá nhân
Á Bí Tích nuôi dưỡng đời sống nội tâm và giúp người tín hữu sống gần gũi hơn với Chúa mỗi ngày. Những nghi thức như lần chuỗi Mân Côi, Đi Đàng Thánh Giá, đọc kinh Truyền Tin, không chỉ là thói quen đạo đức, mà là cơ hội thánh hóa tâm hồn liên lỉ.
Bảo vệ và nâng đỡ trong thử thách thiêng liêng
Một số Á Bí Tích như phép lành, phép trừ tà, nước thánh là những phương thế bảo vệ người tín hữu khỏi ma quỷ, cám dỗ và hiểm nguy, khi được dùng với đức tin và lòng tín thác vào Chúa. “Dùng các Á Bí Tích với lòng tin, chúng ta được củng cố trước sự dữ và thêm sức mạnh để bước đi trong ánh sáng Chúa Kitô.”
Xây dựng đời sống gia đình và cộng đoàn trong đức tin
Khi gia đình thực hành Á Bí Tích chung như làm phép nhà, cùng lần chuỗi, xin linh mục chúc lành đầu năm, thì Chúa hiện diện giữa họ, và đức tin được vun trồng từ chính mái ấm.
Khi đời sống thường ngày trở thành không gian thánh thiêng nhờ Á Bí Tích
Làm phép: Dấu chỉ dâng hiến mọi sự cho Chúa
Khi làm phép nhà mới, xe mới, ảnh tượng, tràng hạt, hay bất kỳ đồ vật nào, người tín hữu không chỉ xin Chúa bảo vệ, mà còn công khai thánh hiến những điều bình thường trong đời sống
Cử chỉ đạo đức nhỏ nhưng ân sủng lớn
- Đeo tràng hạt như một dấu chỉ liên lỉ nhớ đến Đức Mẹ và cầu nguyện.
- Rảy nước thánh mỗi sáng như một cách dâng ngày mới cho Thiên Chúa.
- Làm dấu Thánh Giá trước khi rời nhà hay bắt đầu công việc, như một hành động xin ơn soi sáng và che chở.
Gia đình là Hội Thánh tại gia được thánh hóa qua Á Bí Tích
Gia đình Công giáo nên trở thành một ngôi nhà cầu nguyện, đây chính là nơi
- Treo ảnh tượng đã làm phép.
- Có thói quen đọc kinh chung.
- Xin linh mục đến làm phép nhà mỗi đầu năm hoặc dịp đặc biệt.
Chính qua những việc này, không gian sống của gia đình trở nên một “đền thờ nhỏ” là nơi Đức Kitô hiện diện, nuôi dưỡng tình yêu và bảo vệ bình an. “Nơi nào có hai hoặc ba người họp lại nhân danh Thầy, thì có Thầy ở đó, giữa họ.” (Mt 18,20)
Biến công việc và bổn phận thường ngày thành hành vi thờ phượng
Khi người tín hữu sống tinh thần cầu nguyện, ngay cả những việc thường nhật như:
- Dạy học với lòng yêu thương
- Chăm sóc bệnh nhân với lòng nhẫn nại
- Nấu ăn, lao động, học tập với trách nhiệm, thì tất cả những điều ấy đều mang ý nghĩa thánh thiêng, dâng lên Chúa như một của lễ sống động.
Làm phép, trừ tà, ban phép lành: Ý nghĩa và thực hành đúng đắn
Làm phép
Làm phép là hành vi xin Chúa thánh hóa một người, một vật hay một nơi chốn, để những gì vốn thuộc về trần thế nay được hiến dâng cho Chúa và sử dụng trong tinh thần đức tin.
Ví dụ phổ biến: Làm phép nhà, ảnh tượng, tràng hạt, xe cộ, sách vở, nước thánh, nến…
Thực hành đúng đắn như Mời linh mục hoặc phó tế đến làm phép theo nghi thức của Giáo hội. Không mê tín, không lạm dụng: Không tin rằng đồ vật sau khi làm phép sẽ “trừ tà” như bùa ngải, mà hiểu đúng là được thánh hóa nhờ lời cầu nguyện và đức tin.
Trừ tà
Trừ tà là một loại Á Bí Tích đặc biệt, được gọi là nghi thức trừ quỷ, nhằm cầu xin Thiên Chúa giải thoát người bị ma quỷ quấy phá hoặc trục xuất quyền lực của sự dữ khỏi một nơi chốn. “Nhân danh Thầy, họ sẽ trừ được quỷ…” ( Mt 16,17 )
Chỉ linh mục được Giám mục cho phép mới được thực hiện nghi thức trừ tà trọng thể. Không nên nhầm lẫn giữa trừ tà và việc rảy nước thánh, làm dấu, hay đọc kinh trong cám dỗ thường ngày – đó là những hành vi đạo đức thông thường, không phải trừ tà.
Thực hành đúng đắn như: Hành động theo hướng dẫn của Giáo hội, không tự ý “trừ tà” theo kiểu dân gian hay mê tín. Đối diện với sự dữ bằng cầu nguyện, lãnh nhận Bí Tích và sống đời thánh thiện.
Ban phép lành
Phép lành là một cử chỉ thiêng liêng, qua đó Giáo hội cầu xin Thiên Chúa tuôn đổ ơn lành, sự bảo vệ và bình an cho người lãnh nhận.
Có nhiều hình thức ban phép lành như: Phép lành cuối Thánh lễ, phép lành cho cá nhân, gia đình, em bé mới sinh, các đôi vợ chồng, phép lành Tòa Thánh (như Phép lành Toàn xá của Đức Thánh Cha)….
“Nguyện Đức Chúa chúc lành và gìn giữ anh em… Nguyện Người tỏ nhan thánh và ban bình an cho anh em.” ( Dân số 6,24-26 )
Thực hành đúng đắn: Khi xin linh mục ban phép lành, nên có lòng tin tưởng, thái độ khiêm tốn và thánh kính. Có thể xin phép lành trong các dịp quan trọng: sinh nhật, khởi đầu công việc, năm mới, trước khi đi xa, lúc đau bệnh…
Thực hành Á Bí Tích với lòng tin
Tránh thái độ máy móc, hình thức. Một sai lầm phổ biến là người tín hữu thực hành các Á Bí Tích một cách hời hợt, làm dấu, rảy nước thánh, đeo ảnh tượng… nhưng thiếu ý thức đức tin. “Thiên Chúa không nhìn hình thức, nhưng nhìn tận đáy lòng.” (1 Sm 16,7)
Thực hành với sự hiểu biết đúng đắn, Á Bí Tích không phải là bùa ngải, cũng không có sức mạnh tự thân. Hiệu quả của chúng phụ thuộc vào lòng tin, thái độ đạo đức và sự đón nhận của người sử dụng.
Các Á Bí Tích có sức mạnh nâng đỡ đời sống thiêng liêng, nhưng không thể thay thế cho các Bí Tích. Ví dụ: Rảy nước thánh giúp ta nhớ đến ơn Rửa Tội, nhưng không thể thay cho việc lãnh Bí Tích Hòa Giải.
Một số Á Bí Tích (như làm phép vật thánh, trừ tà, ban phép lành…) chỉ có thể do linh mục hoặc phó tế thực hiện, theo ủy quyền của Giáo hội. Người giáo dân không nên tự ý thực hiện những nghi thức vượt quá vai trò của mình, để không rơi vào mê tín hay hỗn loạn đức tin.
Không phải nước thánh, tràng hạt hay ảnh tượng có sức mạnh tự thân, nhưng chính đời sống thánh thiện và đức tin sống động của người tín hữu mới là điều Chúa chúc lành. Thánh hóa các dấu chỉ bằng cách chính mình trở nên dấu chỉ thánh thiêng của Chúa giữa đời.
Kết luận
Trong hành trình đức tin, Á Bí Tích là những trợ lực thầm lặng nhưng đầy quyền năng, giúp người tín hữu cảm nhận sự hiện diện sống động của Thiên Chúa qua các cử chỉ nhỏ bé nhưng giàu ý nghĩa như làm dấu Thánh Giá, rảy nước thánh, đeo ảnh tượng, làm phép nhà cửa…, người Kitô hữu được mời gọi biến mọi thời khắc, mọi không gian sống trở thành thánh thiêng.
Vì thế, mỗi Kitô hữu đừng bỏ qua những ân huệ quý giá mà Giáo hội trao ban qua Á Bí Tích, nhưng hãy sống và thực hành cách đúng đắn để nhờ đó, đức tin được nuôi dưỡng, đời sống được chúc phúc, và thế gian được thánh hóa trong ánh sáng Đức Kitô.
