Hạnh phúc từ lâu đã trở thành một khái niệm mà con người không ngừng tìm kiếm, nghiên cứu và tranh luận. Chúng ta thường nghĩ rằng hạnh phúc là đích đến – một trạng thái viên mãn chỉ có thể đạt được khi sở hữu nhiều hơn: nhiều tiền bạc, nhiều thành công, nhiều mối quan hệ hoàn hảo. Nhưng liệu đó có thực sự là hạnh phúc? Dựa trên những góc nhìn từ khoa học tâm linh, triết học và Kinh Thánh, bài viết này sẽ cùng bạn định nghĩa lại hạnh phúc: không phải là có nhiều, mà là cảm giác đủ đầy từ bên trong.
Hạnh phúc không phải là câu hỏi đúng
Mark Manson, một tác giả nổi tiếng với cách tiếp cận thực tế về cuộc sống, trong bài viết “Happiness Is the Wrong Question” đã chỉ ra rằng việc ám ảnh tìm kiếm hạnh phúc đôi khi lại khiến chúng ta lạc lối. Ông lập luận rằng hạnh phúc không phải là mục tiêu tối thượng, và nghịch lý thay, khi đặt nó làm đích đến duy nhất, ta lại càng khó đạt được.
Khoa học cũng đồng tình với quan điểm này. Năm 2020, chuyên gia tâm lý Ad Bergsma đã phân tích hàng ngàn nghiên cứu về hạnh phúc và kết luận rằng, dù con người đã nỗ lực tìm cách để hạnh phúc hơn trong nhiều thập kỷ, các biện pháp can thiệp tâm lý không những không hiệu quả hơn, mà còn kém tác dụng so với 20 năm trước. Điều này cho thấy rằng, câu hỏi “Làm thế nào để hạnh phúc?” có thể là một câu hỏi sai. Thay vì cố gắng xóa bỏ nỗi buồn hay tối ưu hóa niềm vui, ta nên tập trung vào ý nghĩa – ý nghĩa trong công việc, trong các mối quan hệ và trong chính cuộc sống của mình.
Kinh Thánh cũng mang đến một góc nhìn tương tự. Trong Ma-thi-ơ 6:33, Chúa Giê-su dạy rằng: “Trước hết hãy tìm kiếm Nước Thiên Chúa và sự công chính của Ngài, thì mọi sự khác sẽ được ban thêm cho anh em.” Hạnh phúc, theo đó, không phải là thứ ta trực tiếp săn đuổi, mà là kết quả tự nhiên khi ta sống đúng với mục đích và giá trị cao cả.
Hạnh phúc là đủ đầy, không phải dư thừa
Xã hội hiện đại thường “thao túng” chúng ta tin rằng hạnh phúc đồng nghĩa với sự hoàn hảo: một công việc lương cao, một gia đình lý tưởng, một cuộc sống không tì vết. Nhưng thực tế, hạnh phúc không phải là danh sách thành tựu để ta gạch bỏ từng mục, cũng không phải thứ tìm thấy ở vật chất bên ngoài. Như triết gia Hy Lạp Aristotle từng nói, hạnh phúc là sống một cuộc đời cân bằng và thiện lành – không quá kiêu ngạo cũng không quá nhút nhát, giữ “điểm trung dung vàng” trong mọi phẩm chất của mình.
Socrates, một triết gia khác, lại nhấn mạnh rằng hạnh phúc không nằm ở sự tích lũy vật chất, mà ở cách ta sử dụng những gì mình có để xây dựng giá trị tinh thần. Một ngôi nhà không chỉ là nơi trú ngụ, mà có thể trở thành mái ấm; tiền bạc không chỉ để tiêu xài, mà có thể dùng để giúp đỡ người khác. Hạnh phúc, theo Socrates, là sự tối giản bên ngoài để làm giàu nội tâm bên trong.
Kinh Thánh cũng nhắc nhở chúng ta về sự đủ đầy trong Phi-líp 4:11-12: “Tôi đã học được cách hài lòng trong mọi hoàn cảnh… Tôi biết cách sống khiêm nhường và cách sống dư dật.” Thánh Phao-lô không tìm kiếm hạnh phúc qua sự giàu có hay hoàn cảnh thuận lợi, mà qua lòng biết ơn và sự chấp nhận những gì Chúa ban tặng.
Hạnh phúc đến từ ý nghĩa, không phải cảm xúc
Một hiểu lầm phổ biến là hạnh phúc đối lập với nỗi buồn, tức là phải loại bỏ mọi cảm xúc tiêu cực để đạt được trạng thái vui vẻ mãi mãi. Nhưng khoa học tâm linh cho thấy rằng cảm xúc – dù tích cực hay tiêu cực – đều mang tính trung lập. Giá trị của chúng nằm ở nguyên nhân, không phải bản thân cảm xúc. Một người có thể hạnh phúc khi vượt qua khó khăn, trong khi người khác lại vui vẻ vì những điều sai trái. Ted Bundy, kẻ sát nhân hàng loạt, từng mô tả niềm vui “tâm linh” khi giết người; trong khi các cựu binh chiến tranh lại tìm thấy ý nghĩa sâu sắc giữa đau khổ và mất mát.
Triết gia Nietzsche đưa ra một góc nhìn độc đáo: thay vì đi tìm hạnh phúc, hãy tìm lý tưởng sống. Với ông, hạnh phúc không phải là mục tiêu, mà là hệ quả của việc theo đuổi một cuộc đời có ý nghĩa – một lý tưởng định hướng cho hành động và suy nghĩ của chúng ta. Điều này đồng điệu với lời dạy trong Giăng 10:10: “Ta đến để chiên được sống và sống cách dư dật.” Sự “dư dật” mà Chúa Giê-su nói đến không phải là của cải vật chất, mà là sự viên mãn trong tâm hồn khi sống theo ý muốn của Thiên Chúa.
Làm thế nào để sống hạnh phúc?
Hạnh phúc không có công thức chung, nhưng có những yếu tố nền tảng mà ai cũng cần:
- Các mối quan hệ lành mạnh: Con người là sinh vật xã hội. Xây dựng tình bạn, tình thân và tình yêu dựa trên sự tôn trọng và chia sẻ là nền tảng của sự viên mãn.
- Ý nghĩa và mục đích: Dù là qua công việc, sở thích hay việc giúp đỡ người khác, việc tìm thấy vai trò của mình trong cuộc sống mang lại sự hài lòng sâu sắc.
- Sức khỏe thể chất và tinh thần: Một cơ thể khỏe mạnh và một tâm trí tích cực – thông qua việc chọn lọc những “dinh dưỡng” tinh thần phù hợp – là điều kiện để hạnh phúc bền vững.
- Tài chính ổn định: Đủ để không lo lắng về cái ăn cái mặc, nhưng không bị ám ảnh bởi việc tích lũy vô tận.
Bertrand Russell, nhà triết học người Anh, khuyên rằng hạnh phúc đến khi ta mở rộng niềm yêu thích và đam mê, thay vì chỉ chăm chăm vào bản thân. Một người càng có nhiều mối quan tâm, cơ hội hạnh phúc của họ càng lớn. Điều này nhắc nhở chúng ta về lời trong Ga-la-ti 5:13: “Hãy lấy sự yêu thương mà phục vụ lẫn nhau.” Hạnh phúc không chỉ là nhận, mà còn là cho đi.
Hành trình của sự đủ đầy
Hạnh phúc không phải là đích đến cố định, cũng không phải thứ ta có thể mua bằng tiền hay đạt được qua thành công bề ngoài. Nó là một hành trình – hành trình chấp nhận mọi cung bậc cảm xúc, tìm kiếm ý nghĩa và sống với lòng biết ơn. Như Chúa Giê-su dạy trong Ma-thi-ơ 5:5: “Phước cho những người hiền lành, vì họ sẽ được đất làm cơ nghiệp.” Sự hiền lành, khiêm nhường và hài lòng với những gì mình có chính là chìa khóa dẫn đến sự đủ đầy thực sự.
Vậy nên, thay vì hỏi “Làm sao để hạnh phúc?”, hãy tự hỏi: “Điều gì mang lại ý nghĩa cho cuộc sống của tôi hôm nay?” Khi bạn sống đúng với mục đích của mình, hạnh phúc sẽ tự nhiên tìm đến, không phải như một phần thưởng, mà như một người bạn đồng hành. Hạnh phúc không phải là có nhiều, mà là biết đủ.
