Shahada, từ tiếng Ả Rập có nghĩa là “lời chứng” hoặc “người làm chứng”, là nền tảng và trụ cột đầu tiên của Hồi giáo. Đây là một câu tuyên xưng đức tin không thể thiếu đối với mọi tín đồ Hồi giáo, khẳng định niềm tin vào sự duy nhất của Allah và vai trò của Muhammad như là Sứ giả của Ngài. Shahada có vai trò rất quan trọng trong đời sống tâm linh của người Hồi giáo và là yếu tố quyết định trong việc gia nhập cộng đồng Hồi giáo. Bài viết này sẽ giải thích sâu sắc về Shahada, tầm quan trọng của nó và sự khác biệt trong cách thực hành giữa các nhánh Hồi giáo.
Shahada là gì?
Shahada là một câu tuyên ngôn đức tin cốt lõi trong Hồi giáo, có nghĩa là “lời chứng” hay “người làm chứng”. Nó bao gồm hai phần chính, thể hiện niềm tin tuyệt đối vào sự duy nhất của Allah và sứ mệnh của Muhammad (PBUH):
- “Lā ilāha illā Allāh” (لا إله إلا الله): “Không có thần nào ngoài Allah.”
- “Muḥammadur rasūl Allāh” (محمد رسول الله): “Muhammad là Sứ giả của Allah.”
Tuyên ngôn này được phát biểu bằng tiếng Ả Rập là: “La ilaha illa Allah wa-Muhammad rasul Allah”, khẳng định rằng chỉ có một Allah và Muhammad là sứ giả cuối cùng của Ngài.
Shahada là tuyên ngôn duy nhất để xác nhận một người là tín đồ Hồi giáo. Nếu một người không tuyên xưng Shahada, họ không thể được coi là Hồi giáo một cách chính thức. Những người muốn gia nhập Hồi giáo phải phát biểu Shahada trước hai nhân chứng Hồi giáo, và qua đó, họ chính thức trở thành một phần của cộng đồng Hồi giáo toàn cầu.
Ý nghĩa của Shahada
Shahada không chỉ là một câu tuyên ngôn đức tin mà còn là nền tảng của Hồi giáo, phản ánh sâu sắc các tín lý cơ bản của tôn giáo này. Mỗi phần của Shahada đều mang một ý nghĩa quan trọng:
- “Lā ilāha illā Allāh” – Niềm tin vào sự duy nhất của Allah: Đây là phần đầu tiên của Shahada và là tuyên bố vững chắc rằng chỉ có một Allah. Điều này phủ nhận hoàn toàn các hệ thống đa thần giáo và giáo lý về Ba Ngôi của Thiên Chúa giáo. Nó nhấn mạnh sự thống nhất tuyệt đối của Allah, Đấng Tạo Hóa vĩ đại, quyền lực và tối thượng. Điều này có nghĩa là không có bất kỳ thần thánh hay quyền lực nào khác ngoài Allah.
- “Muḥammadur rasūl Allāh” – Muhammad là Sứ giả của Allah: Phần thứ hai của Shahada khẳng định rằng Muhammad (PBUH) là Sứ giả cuối cùng của Allah, người truyền tải lời dạy của Ngài qua Kinh Qur’an. Điều này chỉ ra rằng thông điệp của Allah đã được truyền đạt hoàn hảo qua Muhammad và là lời dạy vĩnh cửu dành cho toàn thể nhân loại. Nó cũng phủ nhận mọi hình thức tiên tri khác và khẳng định rằng không có tiên tri nào sau Muhammad.
Tầm quan trọng của Shahada trong đời sống Hồi giáo
Shahada là tuyên ngôn đức tin cốt lõi đối với tất cả tín đồ Hồi giáo và có ảnh hưởng sâu rộng trong đời sống hàng ngày của họ. Shahada không chỉ là sự cam kết cá nhân mà còn là một dấu hiệu thể hiện sự vâng phục, lòng trung thành và trách nhiệm đối với Allah và cộng đồng Hồi giáo. Dưới đây là những điểm quan trọng của Shahada trong đời sống người Hồi giáo:
- Bước khởi đầu trong Hồi giáo: Một người muốn gia nhập Hồi giáo phải tuyên xưng Shahada, đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất để trở thành một tín đồ Hồi giáo chính thức.
- Tôn thờ Allah: Việc khẳng định “Lā ilāha illā Allāh” nhắc nhở người Hồi giáo rằng tất cả hành động của họ trong cuộc sống cần phải được thực hiện dưới sự chỉ đạo và hướng dẫn của Allah, và chỉ có Allah mới xứng đáng được tôn thờ.
- Hướng dẫn qua Qur’an và Sunnah: Phần “Muḥammadur rasūl Allāh” nhắc nhở người Hồi giáo về việc sống theo những lời dạy của Muhammad và Qur’an, đồng thời thực hành đạo đức trong cuộc sống hàng ngày. Điều này khẳng định vai trò của Muhammad là người hướng dẫn duy nhất cho tất cả tín đồ Hồi giáo.
- Lời tuyên xưng trong các nghi lễ: Shahada được nhắc đến trong các nghi lễ tôn giáo quan trọng như trong các buổi cầu nguyện (Salat). Người Hồi giáo nhắc lại Shahada trong các buổi cầu nguyện hàng ngày để củng cố đức tin và lòng kính trọng đối với Allah và Muhammad.
Shahada và sự khác biệt trong các nhánh Hồi giáo
Trong khi Shahada có thể là một tuyên ngôn đơn giản đối với người Hồi giáo Sunni, trong thực hành của người Hồi giáo Shia, Shahada có thêm một phần thứ ba: “Ali là wali của Allah” (علي ولي الله). Wali có thể dịch là “người bảo vệ” hoặc “bạn của Allah”, và đây là phần mà người Hồi giáo Shia coi là quan trọng, thể hiện niềm tin của họ rằng Ali (con rể của Muhammad) là người kế thừa hợp pháp của Muhammad. Tuy nhiên, phần này không được công nhận trong cộng đồng Hồi giáo Sunni.
Sự khác biệt này là một điểm quan trọng trong việc phân biệt giữa các nhánh Hồi giáo Sunni và Shia, mỗi bên có cách hiểu và thực hành Shahada riêng biệt.
Shahada trong văn hóa và lịch sử
Shahada không chỉ là một phần của đức tin cá nhân mà còn có mặt trong nhiều biểu tượng văn hóa và chính trị. Nó thường được in trên lá cờ của các quốc gia Hồi giáo và cũng xuất hiện trong các biểu tượng của các nhóm chính trị hoặc quân sự, chẳng hạn như trên lá cờ của Taliban, ISIS và Hamas. Shahada cũng là một phần của các nghi lễ quan trọng trong các xã hội Hồi giáo, từ lễ sinh nhật của trẻ em đến lễ tang và các dịp lễ hội lớn.
Kết luận
Shahada là một phần không thể thiếu trong đời sống của mỗi tín đồ Hồi giáo, không chỉ là lời tuyên xưng đức tin mà còn là cam kết vững vàng đối với Allah và Muhammad. Qua Shahada, người Hồi giáo khẳng định niềm tin vào sự duy nhất của Allah và vai trò của Muhammad như là Sứ giả của Ngài. Đây là bước khởi đầu trong hành trình tín ngưỡng, đồng thời là nền tảng cho mọi hành động đạo đức và tâm linh của người Hồi giáo. Shahada không chỉ là lời tuyên ngôn mà còn là chìa khóa để gia nhập cộng đồng Hồi giáo, củng cố đức tin và sống theo lời dạy của Allah.
